In memoriam: Arthur Gotlieb
Het overkomt me niet vaak dat ik een krantenartikel even terzijde moest leggen, omdat het zo herkenbaar was en veel emoties opriep.
In de NRC van afgelopen zaterdag 12 april stond een artikel over Arthur Gotlieb. Arthur Gotlieb was een hardwerkende, conscientieuze medewerker bij de Nederlandse Zorg Autoriteit die langzaam maar zeker steeds meer werd tegengewerkt door het management. Op de één of andere manier paste hij niet in het plaatje, er moesten per slot van rekening mensen uit. Hoewel Arthur een uitstekende medewerker was, kreeg hij steeds meer te maken met tegenwerking en vervelende functioneringsgesprekken. Hij werd ernstig depressief en pleegde uiteindelijk zelfmoord.
Het verhaal van Arthur Gotlieb gaat niet uitsluitend over de NZA, maar over al die ontslagmachines die Nederland rijk is (de banken, KPN, bepaalde (semi-) overheidsinstanties). In hun gedrevenheid om grotere personeelsreducties tot een zichtbaar resultaat te brengen, maken (HR-)managers de fout dat zij hun observatievermogen ondergeschikt maken aan hun ijdelheid. De formele plannen met outplacement-trajecten, ontslagtrainingen, oprotpremies en overleggen met ondernemingsraden en vakbonden kunnen niet verhullen dat er naast het formele verhaal Machiavelliaanse machtsspelletjes worden gespeeld. Het gaat er voor de simpele medewerker om of hij dat spel kan meespelen of niet. Het formele verhaal, kennis van ontslagregelingen en procedures is belangrijk, maar nog belangrijker is op het juiste moment binnenlopen bij het management, kennis van werkelijke bedoelingen, halve en hele waarheden, de constatering of je wel of niet ´in het plaatje past´.
En dus mogen sommige mensen op onverklaarbare wijze blijven werken of krijgen een fantastische regeling aangeboden, anderen worden naar de uitgang geduwd of moeten maar oprotten. Het voert te ver om alle (HR-) managers van alles en nog wat te betichten, zeker is dat zij bewust of onbewust zaken accepteren die niet door de beugel kunnen, of er soms zelfs aan meewerken. Want het doel, de reorganisatie en het ontslag-target, heiligt vele middelen.
Specialisten uit de wereld van coaching en outplacement adviseren de verliezer (degene die met ontslag bedreigd wordt) dat hij of zij z’n verlies maar moet nemen en er een vette oprotpremie uit moet slepen. Maar daar zijn twee bezwaren tegen. In de eerste plaats zit de wereld niet te wachten op blanke mannen of vrouwen, vijftig-plus, die banen hadden als ‘ beleidsmedewerker’ of ‘ procesondersteuner’. Inmiddels is genoegzaam bekend dat je als oudere werkzoekende maar moeilijk aan de slag komt. Maar ook belangrijk is, dat het management in zijn jacht op het ontslag-target negeert, dat de meerderheid van de medewerkers uit loyale mensen bestaat, die gewoon hun werk willen doen. Op zijn minst willen ze gewaardeerd worden. Maar bijvoorbeeld opdrachten om meer negatieve beoordelingen uit te delen vergiftigen vaak de toch al gespannen verhoudingen.
Af en toe komen er signalen naar buiten, zoals de afschuwelijke suicide van Arthur Gotlieb, of, zoals een paar jaar geleden, een golf van suicidegevallen bij France Telecom (het is helaas een internationaal verhaal). Maar het meest onthutsende is, dat men binnen de bedrijven waar dit soort zaken speelt, zijn ogen sluit omdat iedereen voor z’n hachje vecht. Pas na het ontslag komen de verhalen naar buiten. Het is maar net aan welke kant je staat. Voor wie binnen een bedrijf werkt waar de ontslagmachine in gang is gezet en zich afvraagt wat hij of zij nu moet doen, zou ik zeggen: lees ´Il Principe´ van Machiavelli. Of: ´Hoe word ik een rat´ van Joep Schrijvers. En verder alle ontslagprocedures bestuderen.
- Posted in: Geen categorie
